Od starożytności po dzień dzisiejszy kwestia zdrowotnych walorów wina była tematem częstych rozważań. Pisali o tym zarówno poeci, medycy jak i kaznodzieje. Współcześnie zaś, badania nad wpływem wina na nasze zdrowie prowadzą naukowcy.
Wino odmładza starych mężczyzn i kobiety
Temat wina poruszył również bawarski bibliotekarz i kaznodzieja Aegidus Albertinus /1560-1620/, autor traktatu O żarciu i chlaniu, który piętnował szerzące się w wielu środowiskach nadmierne picie wina i obżarstwo. W swoim dziele krytykował uleganie rozkoszom stołu. Jednak na temat wina zamieścił wręcz pochwałę, widząc w nim dwanaście cnót:
- poprawia trawienie
- pędzi mocz
- bladym przywraca zdrowe kolory
- daje dobry zapach
- wzmacnia naturę rodzenia
- raduje usposobienie i krew
- gasi wrodzoną gorączkę i rozwiązuje języki milczkom
- pozwala żywić nadzieję
- człowieka w niebezpieczeństwie czyni śmiałym i zdecydowanym
- pozwala zapomnieć o nędzy i rozpaczy
- ujmuje ludziom skąpstwo i pozwala być hojnym
- odmładza starych mężczyzn i kobiety.
W sumie: dobre wino, to jak pół życia.
Wino zawiera ok 1000 związków chemicznych
Cenne właściwości lecznicze i zalety konsumpcyjne win związane są z wielkim bogactwem występujących w nim substancji. Stwierdzono występowania w winach około 1000 różnych związków chemicznych, których obecność zależy głównie od szczepu winorośli, środowiska w którym uprawiana jest winorośl, sposobu fermentacji i dojrzewania wina oraz jego wieku.
Do najważniejszych należą:
- woda 800-900 g/l
- alkohol etylowy 80-150 g/l
- cukry od 1-4 g/l ( wina wytrawne) do > 40 g/l ( wina słodkie)
- glicerol 5-20 g/l
- kwasy : jabłkowy (0,1-6 g/l), bursztynowy (0,5-2 g/l), mlekowy ( 1-5 g/l), winny ( 1-5 g/l), cytrynowy ( do 500 mg/l), octowy ( 0,2-0,9 mg/l)
- fenole i garbniki: garbniki taniny ( 0,04-4 g/l), lekoantocyjany (0,1-0,3 g/l), antocyjany ( 0,1-0,5 g/l), związki polifenolowe ( resweratrol, kwercytyna, katechina, epigallokatechina)
Wino a fizjologia
Współczesna nauka doceniła odżywcze i lecznicze właściwości wina. Wiadomo, że duże znaczenie ma gatunek tego trunku. Oczywiście nie trzeba chyba dodawać, że nadużywanie wina nie jest wskazane. Wino zawiera substancje odżywcze i cenne związki chemiczne, które łatwo są przyswajane przez organizm.
Wino jako środek pobudzający
Pobudzające właściwości wina zależą przede wszystkim od zawartości taniny. Im jest jej więcej, tym wino skuteczniej pobudza zarówno ciało jak i umysł. Z tego powodu zalecane jest między innymi, po ciężkim wysiłku fizycznym. Czerwone wino, szczególnie starsze i dojrzałe (długo leżakujące) wskazane jest w czasie rekonwalescencji, ze względu na swoje działania antywirusowe i antybakteryjne.
Wino zwalcza depresję
Według słów profesora Fiessingera: Wino pomaga w utrzymaniu równowagi pomiędzy emocjami a zdrowym rozsądkiem. Pomaga leczyć depresję, wprowadzając pacjenta w dobry nastrój. Wino zalecane jest również tym, którzy z powodów zdrowotnych muszą przebywać na bardzo restrykcyjnej diecie. Mogę je pić m. innymi osoby na diecie bezglutenowej. Bez wątpienia jest mniej szkodliwe od wielu paraleków sprzedawanych w sklepach.
Wino poprawia trawienie
Według słów świętego Pawła i świętego Benedykta, dobrej jakości wino pite w umiarkowanej ilości w czasie posiłku wpływa korzystnie na proces trawienia. Jest bogate w witaminy z grupy B, które pomagają w wydalaniu toksyn z organizmu i usprawniającą pracę wątroby. Witaminy te odgrywają też istotną rolę w metabolizmie białek i węglowodanów. Wino stymuluje wydzielanie soków trawiennych i przyspiesza trawienie białek i tłuszczów (mięso, ryby). Czerwone wino o wysokiej zawartości taniny, poprawia perystaltykę jelit i przynosi ulgę w przypadku zaparć. Dobre roczniki są zwykle skutecznym lekiem na zapalenie okrężnicy. Według doktora Maury, kardynał Richelieu – wpływowy doradca Ludwika XIII – cierpiał na problemy z jelitami. Leczył się sam regularnie pijąc wino z Bordeaux.
Moczopędne działanie wina
Wino uzupełnia poziom składników mineralnych
Wino zawiera dużo związków mineralnych, łatwo przyswajanych przez organizm. Należą do nich między innymi wapń, potas, magnez, krzem, cynk, fluor, mangan, chrom i aniony siarkowe.
Właściwości bakteriobójcze wina
Od najdawniejszych czasów wiedziano, że wino posiada właściwości dezynfekujące. Ta cecha okazywała się szczególnie przydatna w czasach wielkich epidemii. W 1886 roku Rambuteau zauważył, że osoby pijące wino rzadziej zapadają na cholerę. W roku 1892 uważano, że zmieszanie dwóch objętości zanieczyszczonej wody z jedną objętością wina skutecznie ją oczyszcza. Kilka lat później lekarze zaczęli przepisywać wino pacjentom chorym na dur brzuszny. W bliższych nam czasach profesor Masquelier zademonstrował bakteriobójczy wpływ czerwonego Bordeaux w przypadku zakażenia pałeczką okrężnicy. Dwóch kanadyjskich badaczy wykazało wpływ czerwonego wina na niektóre wirusy szczególnie polio i herpes. Warto zauważyć, że antybakteryjne właściwości wina rosną wraz z wydłużaniem się okresu leżakowania. Młode trunki, pite niedługo po zakończeniu procesu fermentacji (na przykład Beaujolais Nouveau) nie są skutecznym środkiem bakteriobójczym.
Wino zwalcza alergie
Już w XIX wieku zalecano, aby osoby o wrażliwej skórze przed zjedzeniem truskawek moczyły je w winie, jako że zapobiegało to pojawieniu się wysypki. Profesor Masquelier udowodnił, że wino ma działanie antyhistaminowe, przez co może zapobiegać alergiom. Zauważył też, że szczególnie cenne są w tym przypadku trunki bogate w mangan i witaminę P, takie jak Cotes de Vantoux, Corbieres i Minervois.
Wpływ wina na układ sercowo–naczyniowy
Także i tutaj wino okazuje się cennym sprzymierzeńcem człowieka. Już w roku 1786 angielski lekarz Hebreden zauważył, że wino zmniejsza ból w przypadkach dusznicy bolesnej. Profesor Masquelier stwierdził, że substancje chemiczne zawarte w winie mogą zapobiegać zawałowi serca. Badania przeprowadzone w roku 1979 przez naukowców brytyjskich, a dotyczące 18 krajów europejskich wykazały, że odsetek zgonów z powodu ataku serca był najniższy w społeczeństwach, gdzie konsumowano najwięcej wina. Wysunięto wniosek, że wino ma działanie zapobiegające arteriosklerozie. W 1982 roku, po rocznych badaniach, profesor Masquelier zidentyfikował substancje znajdujące się w winie i zapobiegające rozwojowi chorób układu sercowo-naczyniowego.
Według niego związki zawarte w winie oddziałują przynajmniej na trzy sposoby:
- zwiększają tempo usuwania cholesterolu z krwi, zapobiegając tworzeniu się złogów w naczyniach krwionośnych i agregacji płytek. Potęgują także działanie witaminy C, niezbędnej do eliminacji cholesterolu
- stabilizują włókna kolagenu, znajdujące się w ścianach naczyń krwionośnych, przez co wzmacniają je
- mają działanie antyhistaminowe, dzięki czemu zapobiegają formowaniu się ognisk miażdżycowych
Lecznicze właściwości wina uzależnione są od obecności tanin. Im wyższe jest ich stężenie, tym cenniejszym lekiem staje się to wino. Trwają próby wyodrębnienia z wina związków chemicznych, które mogą okazać się pomocne w walce z chorobami serca. Jaki jest jednak sens produkowania syntetycznych preparatów farmaceutycznych, skoro sama przyroda dała nam do ręki potężne i całkowicie naturalne lekarstwo?
Jak pić wino, aby być zdrowszym?
Pomijając wszystkie aspekty dotyczące temperatury serwowania, odpowiednich kieliszków, dopasowania do posiłku, najistotniejsze jest, aby wino pić z umiarem. Należy przy tym pamiętać następujących zasad:
- nie pij na pusty żołądek
- wstrzymaj się z wypiciem pierwszego kieliszka przynajmniej do połowy posiłku
- pij wino w umiarkowanych ilościach – maksimum pół litra dziennie
Tak naprawdę już jeden kieliszek po posiłku wystarczy, aby skorzystać z leczniczych właściwości wina. Cała butelka przyniesie znacznie więcej szkody niż pożytku.
Wino wspomaga leczenie
Poniżej wina, które są pomocne w zwalczaniu niektórych chorób oraz łagodzeniu ich skutków. Oczywiście oprócz stosowania terapii winem zwykle konieczne są farmaceutyki dobrane przez lekarza. Odpowiednie wino może jednak doskonale wspierać leczenie farmaceutykami lub być pomocne w czasie rekonwalescencji:
- alergie: Corbieres – Medoc – Minervios – Ventoux; Grey Riesling, Monterey – Barbera, Santa Clara – Cabernet, Napa
- antybiotyki (likwidowanie skutków ubocznych): Medoc – Mercurey; Cabernet, Napa – Pinot Blanc – Sonoma
- anemia: Cahors – Cote de nuit – Cote de Beaune; Cotes de Graves – Pomerol, Madiran; Pinot Noir, Napa – Pinot Noir, Sonoma – Cabernet, Napa
- miażdżyca: wytrawne szampany – wina korsykańskie (Ajaccio); Graves – Muscadet – wina prowansalskie – Sancerre – Saint Emilion; Napa, Sonoma, Mendocino – Zinfandel; Amador – French Colombard, Mendocino – Fume Blanc; Napa Cabernet, Sonoma
- zaparcia: białe Anjou – Bandol – białe Bergerac – Cassis – Jurancon – Montravel doux – Morgon – Pecharmant; Chenin Blanc, Napa – California Chenin Blanc
- menopauza: Czerwone burgundy – Cahors – Saint Emilion – Pecharmant; Pinot Noir, Napa Pinot Noir, Sonoma, California Sauvignon Blanc
- osteoporoza: Cotes de Nuit – Cotes du Rhone – Medoc; Pinot Noir, Napa – California Zinfandel – Cabernet Sonoma
- kwasica: Pouilly-Fuisse – Sancere; Fume, Blanc, Napa
- złogi w naczyniach krwionośnych: szampany Brut – Morgon – Saint Emilion; Cabernet – Sonoma
*kursywą zaznaczono wina kalifornijskie
Paweł Góźdź – współwłaściciel polskiej winnicy „Agat„
